Kyumars Mohammadi Samani

بهره برداری‌های بی رویه از مناطق جنگلی و چرای بی رویه دام در آنها از یکسو و تغییر کاربری اراضی جنگی به دلیل افزایش جمعیت بشر و به دنبال آن نیاز بشر به محصولات کشاورزی و باغی از سوی دیگر، باعث کاهش اکوسیستم-های دست نخورده جنگلی شده است که خود از عوامل اصلی تغییرات قابل ملاحظه‌ی ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی خاک شناخته شده است. از اینرو این پژوهش با هدف بررسی تاثیر تغییر کاربری اراضی بر برخی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک و تغییرات کلی و مکانی آنها در چندین کاربری جنگل دست نخورده، جنگل تحت بهره‌برداری، مرتع، زمین زراعی دیم و آبی و باغ در منطقه یعقوب آباد شهرستان بانه انجام شد. برای انجام این پژوهش 120 نمونه خاک ترکیبی (پنج نمونه در میکروپلات دو در دو متر برداشت و با هم ترکیب شدند) به صورت سیستماتیک (با فواصل 30 متری) و در عمق 15-0 سانتی متری در منطقه پیاده شد. با توجه به اینکه مناطق مورد بررسی کاملا مجاور هم هستند، تعداد نمونه ها به مقدار قابل قبول در هر کاربری وجود داشت. برای بررسی تفاوت مقادیر مشخصه‌های مورد نظر در کاربری‌های مختلف، ابتدا مناطق مرزی حذف شد و از تجزیه واریانس یکطرفه و از آزمون دانکن نیز برای مقایسه میانگین‌ها استفاده شد در این پژوهش از روشهای قطعی: وزن‌دهی عکس فاصله،‌ چند جمله‌ای محلی، چند جمله‌ای کلی و تابع پایه‌ی شعاعی و روش کریجینگ معمولی به عنوان زیر مجموعه روش‌های زمین‌آماری، جهت درون‌یابی استفاده شد. معیار میانگین خطای انحراف (MBE) و ریشه دوم میانگین مربعات خطا (RMSE) اشاره کرد که در این مطالعه استفاده گردید نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد نشان داد که به جز واکنش خاک، سایر متغیرها از جمله درصد نیتروژن،‌ درصد کربن آلی، نسبت کربن به نیتروژن، پتاسیم تبادلی، کلسیم تبادلی، فسفر، هدایت الکتریکی، رطوبت، ،‌ شن وسیلت (در سطح 1%) و رس (در سطح 5%) دارای تفاوت معنی داری بودند. کلاس وابستگی مکانی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی از ضعیف تا متوسط بود. در نهایت نتایج این پژوهش نشان داد بهره‌برداری زیاد از مناطق جنگلی و تغییرات کاربری اراضی جنگلی می‌تواند اثرات قابل توجهی را بر شرایط فیزیکی و شیمیایی خاک بگذارد و اینکه روش کریجینگ در اغلب متغییرهای مورد بررسی دارای دقت تخمین بالاتری نسبت به سایر روش ها بود.

Fire is one of the most important natural disturbances in forest ecosystems which has significant effects on the soil depending on thefire severity and intensity. The purpose of this study is comparison of forest soil properties (close to trunk and crown border) in the north and south facing slopes that has been heated at different temperatures. In order to collection of soil samples, a transect was installed on each slope(north and south) on the counter lines(middle of the slope). At the beginning of the each transect, the nearest tree (Quercus branti) was selected and the next 7 other trees were selected at 30 m interval, then and the soil samples were taken from a depth of 0-5 cm. Sixteen soil samples were taken in each slope, Each soil sample was divided into four equal parts in the Lab. One part of the samples was as control treatment and the other three parts were heated to 200, 400 and 600 ° C respectively. Soil properties were measured including soil texture, nitrogen, organic carbon, phosphorus, acidity, electrical conductivity, potassium, magnesium and calcium.The results showed that the amount of clay, silt, organic carbon and total nitrogen decreased with increasing temperature .While the amount of sand, acidity, electrical conductivity, phosphorus, magnesium, calcium, potassium increased with increasing temperature. It was observed that slope aspect and distance from the tree(position Near Base Trunk and Crown Border) had a significant interaction effect on the amount of acidity and electrical conductivity(p<0.05). Distance from the tree and temperature treatments had a significant interaction effect on nitrogen content, acidity and electrical conductivity, as well as slope aspect and temperature treatments on the amount of phosphorus, calcium, acidity and clay. The interaction of three factors slope aspect, distance from the tree and temperature treatments had a significantly effect on the amount of clay, silt, calcium and acidity. Slope aspect (north and south) had significantly effect on the amount of organic carbon, nitrogen, calcium, potassium, magnesium and acidity(p<0.05).Also, the amount of clay, silt, acidity, electrical conductivity, organic carbon, nitrogen, phosphorus, potassium, calcium, magnesium in the northern slope was more than the southern slope, while the amount of sand in the southern slope was more than the northern slope. Thus, the nutrients in the northern slope were more than the southern slope.The higher intensity of the fire is caused to need the longer time for soil recovery, because in these conditions the soil degradation is more severe, and the soil fertility is reduced due to disruption and changes in soil nutrients and such fires cause long-term soil erosion. It lasts and endangers forest ecosystems.

a large portion of the country 's forest ecosystems are Located in arid and semi-arid regions, one of the main problems of which is the low amount of soil organic carbon. The Forest user is able to precipitate and store carbon in the from of production, biomass and soil. The aim of this study is to investigate and compare soil carbon storage in Pollarded and Scared stands in part of Zagros forests, in order to obtain more accurate information of the amount and storage of carbon in the soil after changes and use of forests. in order to this research, in five forest areas of Shwe, Sad Baar, Namasher, Nejo and Belwa of Baneh city, in two uses of Pollarded and Scared, in each of them, five sample plots were randomly selected and Sampling from each sample plot was selected from two depths of 0-15 and 15-30 Cm. A total were collected of 100 soil samples and were measured then some physical properties (Soil texture and Bulk density) and chemical properties (pH, EC, N, P, K, SOC, SOC Stock and C/N) Soil. To investigate, the analysis of the data and the variance analysis were also used by the factorial test and the SPSS and SAS softwares. The soil texture of all regions, in Scared stands was of Sandy Clay Loam and in the Pollarded Stands was of Clay type. In the Shwe and Belwa areas, the Landuse was significant, in the Sadbaar and Nejo areas, Soil depth and Landuse was significant and in the Namasher, Soil depth, Landuse and their intraction in the amount and storage of soil organic carbon were significant. Also, in all regions, there was a significant difference between soil organic carbon stocks in the two stand and two depth studied. In respect to the bulk density and pH, they were higher in the pollarded than in the scarded, as well as in the deep layer of soil, and in the case of EC, N, P, K, C/N and soil organic Carbon stocks, the amount of each of them in scarded was more than pollarded and in the surface layers of soil, was higher.In the Shwe region, among the measured variables, only pH, EC, N, P, Bulk Density and Silt percentage were not significant differences. in the Sad Baar regions, the Bulk density and %Clay, %Sand and %Silt, were not significant differences.in the Namasher region, pH and %Clay, %sand and %Silt, were not significant difference.In the Nejo region, there was a significant difference in the amount of P, N, K, SOC and C/N.also in the Belwa region, pH, N, Bulk Stuck and %Sand and %silt, were not significantly differences in land use and depth. Finally, the results of this study indicate that because of the determinants of organic carbon on the physical, chemical and biological properties of soil, this variable has a decisive role in the stability of soil quality, production and environment. According to the results of this study, it can be pointed that factors including: Land use change, harvesting and removal of tree and plant cover, livestock grazing and other factors, can have negative effects on the amount and storage of Soil organic carbon stock.in the other words, the amount of soil carbon is directly related to the amount of N and Soil organic matter.

در پژوهش حاضر برخی از ویژگی های تنوع زیستی رده پادمان ها در تعدادی از زیستگاه های جنگلی شامل جنگل دست نخورده و عرصه های جنگلی تغییر کاربری داده شده در شهرستان مریوان (استان کردستان) مورد بررسی و مطالعه قرار گرفت. در این تحقیق 1025 نمونه متعلق به 11 خانواده، 26 جنس و 38 گونه جمع آوری و شناسایی گردید که تمامی گونه های شناسایی شده برای فون استان کردستان و 2 جنس و 6 گونه از آن ها برای فون ایران جدید می باشند. ساختار جامعه رده پادمان ها در هر کدام از زیستگاه های مورد مطالعه با استفاده از روش طبقه بندی Heydemann مورد بررسی قرار گرفت. مقایسه میانگین فراوانی پادمان ها در زیستگاه های مورد مطالعه نشان داد که بین فراوانی پادمان ها در همه زیستگاه ها اختلاف معنی داری وجود دارد. همچنین درصد فراوانی خانواده های پادمان در زیستگاه های موردنظر محاسبه شد و بیشترین فراوانی مربوط به خانواده Lepidocyrtidae بود. خصوصیات تنوع گونه ای با محاسبه شاخص های تنوع زیستی شانن- واینر و شاخص سیمپسون ارزیابی شد که بیشترین میزان شاخص تنوع شانن- واینر مربوط به زیستگاه جنگل دست نخورده با Bit 431/1 و کمترین میزان آن مربوط به زیستگاه زمین زراعی با Bit 079/1 بود، همچنین بیشترین میزان شاخص تنوع سیمپسون در زیستگاه های زیر تاج بلوط و زیر تاج سرو جنگل گاران با 9/0 و کمترین آن در زیستگاه زمین زراعی با 81/0 مشاهده شد. نمودارهای رتبه- وفور زیستگاه های مورد مطالعه جهت مقایسه غنا گونه ای و یکنواختی زیستگاه ها رسم شد که با توجه به نتایج، بیشترین غنا گونه ای و یکنواختی مربوط به زیستگاه جنگل دست نخورده و کمترین غنا و یکنواختی مربوط به زیستگاه زمین زراعی بود. همچنین میزان شباهت زیستگاه های مورد مطالعه با استفاده از شاخص تشابه Bray-Curtis انجام شد و بیشترین شباهت بین دو زیستگاه جنگل دست نخورده و زیر تاج بلوط جنگل گاران مشاهده شد. همبستگی بین خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک با خانواده های مختلف پادمان نیز مورد ارزیابی قرار گرفت و براساس نتایج بین تعدادی از خانواده های پادمان با خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک همبستگی های متفاوت معنی داری یافت شد.

Fire ash that contains important nutrients, it plays an important role in the forest by making changes in the soil properties and improve burned areas. Fules including litter of trees and shrubs, are the main sources of ash in forest. Therefore, the purpose of this study was to compare the physical and chemical ash properties of litter and branches with different dimensions (diameter less than two centimeters and diameter two to five centimeters) in Q. infectoria and Q. brantii species under controlled conditions. In order to collectting the samples, one transect was installed on a couner line with 250 m long. Litter and branches were collected under the crownn of eight Q. brantii and eight Q. infectoria trees at 30 meters intervals in the summer of 2019. Finally, 48 samples of plant debris were collected. The characteristics of the litters and branches with different dimensions were also measured before burning for two species. The remaining samples were burnt directly, Time of burning and temperatures were measured for all treatments by using a thermometer model UT305C. Totally 96 samples were prepared. The results of this study showed that the amount of potassium, pH and EC increased significantly in the ashes of both species, in all treatments, compared to unburned samples. While the percentage of organic carbon and total nitrogen decreased in both species and all three treatments when they burned. Also, the amount of phosphorus increased significantly in the leaves litter ash of Q. brantii and Q. infectoria compared to unburned those; however, its amount decreased in burned branches with a diameter of less than 2 cm and burned branches with a diameter of 2 to 5 cm in both species, compared to unburned. Also, the amount of calcium increased in the ashes of the leaves litter of Q. brantii compared to unburned; while its amount decreased in the ashes of the leaves litter of Q. infectoria compared to unburned treatment. The amount of calcium decreased in the ash of branches less than 2 cm diameter and branches 2 to 5 cm diameter in both species compared to unburned. The decrease concentrations of nutrients in the leaves litters ash of Q. brantii and Q. infectoria were in the following: N> C> K> P> Ca, respectively. While in the ash from branches with a diameter of less than 2 cm and branches with a diameter of 2 to 5 cm, the reduction concentrations of these elements were in the following: N> Ca >K >P >C, respectively. Ash colors in the leaves litter of Q. brantii and Q. infectoria were dark brown, in branches less than 2 cm in diameter and branches 2 to 5 cm in diameter in both species were gray or dark gray. Finally, the results showed that temperature, type of species and different parts burned can effectively affect on the amount of nutrients. Also, the Ash color and temperature of burning can be important indicators for comparing intensity of wildfire.

تعدی به توده های کمتر دست خورده در دهه های اخیر بیشتر شده و در نقاط زیادی گواه اجرای گلازنی، چرای دام و نابودی این توده های با ارزش هستیم. از این رو هدف این پژوهش بررسی ویژگی های خاک در توده های کمتر دست خورده با توجه به قدمت توده در پنج منطقه جنگلی (پنج توده کمتر دست خورده و پنج توده گلازنی در مجاورت هم با شرایط توپوگرافی و زمین شناسی یکسان) واقع در شهرستان بانه می باشد. بدین منظور نمونه برداری خاک از هر کدام از مناطق کمتر دست خورده و گلازنی شده 6 پلات از هر توده که به صورت کاملا تصادفی انتخاب شد. در کل تعداد 60 نمونه خاک از زیر تاج پوشش درختان در عمق 0-15 سانتی متری برداشت شد. بعد از آنالیز نرمال بودن داده ها برای تجزیه واریانس از طرح آماری فاکتوریل استفاده شد. برای بررسی مقایسه میانگین ها آزمون دانکن انجام شد. از آزمون تی جفتی جهت مقایسه تک تک توده های کمتر دست خورده و گلازنی شده و از همبستگی پیرسون برای بررسی خصوصیات خاک با درصد تاج پوشش و لاشبرگ و عمق لاشبرگ استفاده شد. در بررسی اثرات متقابل مشاهده شد که دو عامل سن و نوع توده بر روی عناصر کربن، نسبت کربن به نیتروژن، درصد تاج پوشش و لاشبرگ و مقدار رس و شن (در سطح 01/0) و مقدار فسفر و هدایت الکتریکی (در سطح 05/0) دارای اثر معنی دار بوده است. به علاوه درصد تاج پوشش با کربن آلی، نیتروژن، فسفر، هدایت الکتریکی، کلسیم و نسبت کربن به نیتروژن و عمق لاشبرگ با کلسیم، نیتروژن، فسفر و درصد تاج پوشش و درصد لاشبرگ با کلسیم، نیتروژن و درصد تاج پوشش دارای همبستگی مثبت در حالی که عمق لاشبرگ با مقدار اسیدیته دارای همبستگی منفی است. در بین فاکتورهای اندازه گیری شده در خاک مقدار شن و سیلت برای هر پنج منطقه بدون معنی در حالیکه مقدار رس فقط در منطقه شوی، مقدار وزن مخصوص در منطقه های نمه شیر و صدبار، مقدار کربن در هر پنج منطقه، مقدار نیتروژن در منطقه های صدبار و نمه شیر، نسبت کربن به نیتروژن در منطقه های نمه شیر، شوی، نژو و صدبار، مقدار فسفر در منطقه های نژو و صدبار، مقدار کلسیم فقط در منطقه صدبار، مقدار پتاسیم در منطقه های نژو و صدبار، مقدار اسیدیته در منطقه-های نمه شیر و صدبار، مقدار هدایت الکتریکی در منطقه های نمه شیر، بلوه، صدبار، درصد تاج پوشش در منطقه های نمه شیر، بلوه، شوی، صدبار و درصد لاشبرگ در منطقه های نمه شیر، شوی و صدبار اختلافات معنی دار بوده است. در واقع می توان گفت عدم گلازنی و وجود درختان زمینه پایداری اکوسیستم و شرایط مناسب تر و بهتری برای بهبود عناصر غذایی خاک فراهم می آورد.

به دلیل اهمیت خاک در اکوسیستم های مرتعی، شناخت و بررسی اثرات مدیریت های متفاوت (قرق، اصلاحی و تحت چرا) بر روی برخی از خصوصیات خاک امری ضروری است. به منظور بررسی اثر مدیریت های مختلف بر روی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک، پژوهشی در حوزه معرف زوجی خامسان واقع در شهرستان کامیاران از توابع استان کردستان انجام شد. جهت انجام این پژوهش سه منطقه قرق، اصلاحی و تحت چرا به عنوان تیمارهای مطالعاتی انتخاب شدند. بدین منظور در هر منطقه مطالعاتی، تعداد 25 پلات 1×1 مترمربعی بصورت تصادفی- سیستماتیک به فاصله 30 متر از همدیگر در امتداد دو ترانسکت 350 متری که یکی در جهت شیب و دیگری عمود بر جهت شیب استقرار یافته بود، قرار داده شد و سپس اقدام به نمونه برداری خاک از عمق صفر تا ده سانتی متری خاک شد. همچنین به منظور بررسی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک، اطلاعاتی از قبیل درصد شیب، آزیموت، درصد لاشبرگ، درصد سنگریزه، درصد پوشش گیاهی، خاک لخت، ارتفاع از سطح دریا و طول و عرض جغرافیایی ثبت شد. برای بررسی مقایسه میانگین داده ها از روش آنالیز واریانس یکطرفه و آزمون دانکن و همچنین جهت بررسی ارتباط میان عوامل محیطی با فاکتورهای خاک از همبستگی پیرسون استفاده گردید. در این پژوهش فاکتورهای فیزیکی خاک شامل (بافت خاک، درصد شن، رس، سیلت و درصد سنگریزه) و فاکتورهای شیمیایی خاک شامل (کربن آلی، نیتروژن، پتاسیم، اسیدیته، هدایت الکتریکی و نسبت C/N) مورد ارزیابی قرار گرفت. طبق نتایج به دست آمده، چرای دام اثرات منفی بر خاک داشته است و سبب کاهش خصوصیات شیمیایی خاک همچون کربن، پتاسیم، نسبت C/N و فسفر و افزایش هدایت الکتریکی شده است درحالیکه مدیریت های متفاوت بر روی میزان ازت و اسیدیته خاک تأثیر معنی داری نداشته است. نتایج همبستگی پیرسون نشان داد که ارتباط مثبت و معنی داری میان پوشش گیاهی و موادآلی خاک وجود دارد، به عبارتی دیگر کاهش درصد پوشش گیاهی و لاشبرگ، کمبود عناصر غذایی و افزایش خاک لخت را به همراه داشته است.

کرم های خاکی یکی از مهمترین لاشه ریزه خوارها در اکوسیستم های خاکی محسوب می شوند. فراوانی و زی توده کرم های خاکی به عنوان یک شاخص اکولوژیک نمایانگر وضعیت سلامت و کیفیت خاک است. این پژوهش با هدف بررسی تاثیر تغییر کاربری اراضی بر فراوانی و زی توده کرم های خاکی و برخی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک، در برخی از کاربری های جنگلی و تغییر کاربری یافته شهرستان بانه انجام شد. بدین منظور نمونه برداری از خاک و کرم خاکی (کوادرات 25×25 سانتی متری و عمق 25-0 سانتی متری) در پنج کاربری جنگل کمتر دستخورده (قبرستان)، جنگل بهره برداری شده، زراعت، باغ و مرتع انجام گرفت. در مرکز هر کاربری (با در نظر گرفتن اثر حاشیه ای 10 متر) که دارای شیب، جهت و ارتفاع یکسانی بودند، تعداد شصت نمونه به صورت کاملا تصادفی انتخاب و برداشت گردید. برای بررسی تفاوت مقادیر مشخصه های مورد نظر در کاربری های مختلف از تجزیه واریانس یکطرفه و از آزمون توکی نیز برای مقایسه میانگین ها استفاده شد. نتایج نشان داد که بیشترین درصد سیلت خاک با مقدار 1/27 درصد در جنگل کمتر دستخورده و کمترین مقدار آن در مرتع با مقدار 04/19 درصد مشاهده شد. دو کاربری زراعت آبی و جنگل کمتر دستخورده نسبت به دیگر کاربری ها بیشترین مقادیر ماده آلی و رطوبت خاک را به خود اختصاص دادند. بیشترین میانگین نیتروژن و EC خاک در کاربری های زراعت آبی، جنگل کمتر دستخورده و باغ نسبت به دیگر کاربری ها مشاهده شد. در کاربری مرتع و جنگل بهره برداری شده به ترتیب بیشترین درصد سنگریزه و کمترین مقدار فسفر قابل جذب مشاهده شد. حداقل نسبت C/N و حداکثر پتاسیم با تغییر کاربری جنگل به باغ، زراعت آبی و زراعت دیم به دست آمد. در سایر شاخص های خاک نیز از جمله کلسیم، pH و فراوانی و زی توده کرم های خاکی اختلاف معنی داری وجود داشت. براساس نتایج، گونه کرم خاکی (Aporrectodea rosea) از گروه اکولوژیک Endogeic در همه کاربری های مورد مطالعه یافت شد. گونه کرم خاکی (Aporrectodea caliginos) از گروه اکولوژیک Endogeicدارای بیشترین فراوانی در کاربری جنگل کمتر دستخورده بود. بعلاوه افزایش فراوانی و زی توده کرم های خاکی با محتوای مواد آلی، نیتروژن، فسفر، پتاسیم، رطوبت، درصد سیلت، درصد تاج پوشش، درصد و عمق لاشبرگ همبستگی مثبت معنی داری نشان داد. همچنین بین تعداد کرم های خاکی با زی توده آنها همبستگی مثبت معنی داری وجود دارد، اما درصد سنگریزه و درصد شن خاک با فراوانی کرم خاکی و درصد بیرون زدگی خاک با شمار و زی توده کرم های خاکی همبستگی منفی معنی داری داشتند. درمجموع نتایج بیانگر تغییرپذیری ویژگی های خاک و همچنین فراوانی کرم های خاکی در انواع مختلف کاربری اراضی می باشد.

Forest fires are natural disasters in the world and they have very complex effects on soil properties in all forest ecosystems as an important occurrence. In this study, the effect of wildfire on soil properties was investigated from up to down of slope during time in Sarvabad area in Kurdistan province. Soil sampling was carried out in two times, the first was immediately after the wildfire in summer and the second was six months after it. In the wildfire area, soil samples were taken along three elevations transects from up to down of slope with 30 m interval. The nearest two trees to transect were selected every 30 m along transect and soil samples were taken from 0-5 cm depth. Six samples in each transect and totally 18 soil samples in three transects were collected. Three transects were set up for the control area adjacent to the burned area and sampling was done exactly similar to the burned area. In totally, 36 soil samples were collected including 18 samples in burned and 18 samples in control immediately after fire. Points marked were recorded with GPS. The second step sampling was performed in accordance with the previous step six months late. Finally in two steps, 72 soil samples were taken. The results of this study showed that soil nutrients changed significantly after the wildfire, so that amount of clay, silt, carbon, calcium, magnesium, acidity, electrical conductivity was higher in the burnt soil of September than unburned soil. According to the results of this study, the effect of wildfire was significant on silt, sand, carbon, nitrogen, potassium, calcium, magnesium, acidity, electrical conductivity of soil. Also, the effect of season was significant on carbon, nitrogen, phosphorus, potassium, calcium, acidity and electrical conductivity of soil. The effect of slope was significant on the amount of clay, silt, sand, phosphorus, potassium, calcium and magnesium of soil. It can be concluded that the low intensity of the wildfire has increased some of the physical and chemical properties of the soil. The effect of season on the nutrients showed that the amount of soil nutrients has decreased over time because of influence of climate and leaching.

جنگل های زاگرس به جهت وسعت زیادشان از اهمیت خاصی برخوردارند. جمع آوری اطلاعات مفید در زمینه های تنوع زیستی می تواند در مدیریت و بازسازی این جنگل ها مهم باشد، چرا که هرچه تنوع در اکوسیستمی بالاتر باشد شانس بقا و پایداری آن بوم سازگان بالاتر خواهد بود. هدف از انجام این پژوهش تأثیر عوامل محیطی مختلف و خاک بر تنوع زیستی و عملکردی گونه های گیاهی زاگرس شمالی در شهرستان بانه می باشد. جهت انجام این مطالعه 32 قطعه نمونه از مناطق کمتر دستخورده شهرستان بانه و 30 قطعه نمونه از مناطق گلازنی شده آرمرده در اندازه های 300 مترمربعی با استفاده از روش «سطح حداقل» برداشت شد و تمام گونه ها و پوشش گیاهی آن برداشت و مورد بررسی قرار گرفت. ویژگی های عملکردی مورد بررسی شامل وزن خشک برگ، سطح ویژه برگ، فرم زیستی، کورولوژی، ارتفاع کل گیاه و سیستم ریشه ای بود و خاک منطقه نیز از مرکز و چهار گوشه قطعات نمونه در عمق 0-10 سانتی متر برداشت و خصوصیات شیمیایی و فیزیکی در آزمایشگاه مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که دو گروه قبرستان و گلاجار بر اساس ترکیب گونه ای به خوبی از همدیگر تفکیک شدند ولی همگنی پوشش گیاهی در گلاجارها به طور معنی داری بیشتر بود. همچنین در مقایسه ترکیب گیاهی دو رویشگاه، اختلاف دو رویشگاه معنی دار بود. به علاوه در آنالیز انتخاب روبه جلو، چهار متغیر محیطی پتاسیم، درصد شن، درصد بیرون زدگی خاک و جهت جغرافیایی انتخاب شدند. ارزیابی تأثیر متغییرهای محیطی و خاک بر شاخص تنوع گونه ای و تنوع عملکردی با آنالیز گرادیان مستقیم (RDA) انجام شد که نتایج نشان داد که یکنواختی عملکردی با شاخص برآورد یکنواختی تفاوت فاحشی دارد. همچنین حضور دام در جنگل دستخورده (گلاجار ها) می تواند باعث کاهش پتاسیم خاک و درصد شن و همچنین افزایش میزان بیرون زدگی خاک شود و همه ی این عوامل باعث کاهش پوشش گیاهی در گلاجار ها نسبت به قبرستان ها خواهد شد و به تبع آن تنوع زیستی و عملکردی کاهش خواهد یافت. از دیگر نتایج رسته بندی متمایز بودن گلاجار و قبرستان به عنوان دو گروه مجزا بود. اما نتایج آزمون T-test بجز در واگرایی عملکردی در دیگر شاخص های زیستی و عملکردی تفاوت معنی داری نشان نداد.

امروزه با افزایش جمعیت و استفاده بی رویه مردمان محلی از جنگل به عنوان چراگاه دام، اثرات مخربی همچون کاهش تنوع زیستی، کاهش گیاهان بومی و جایگزینی آنها با گونه های مهاجم، کوبیدگی و فشردگی خاک و در نهایت فرسایش خاک و نابودی پوشش گیاهی را در پی داشته است. باتوجه به نقش مهمی که جنگل های زاگرس در تعادل اکولوژیک-اجتماعی-اقتصادی منطقه ایفا می کنند؛ شناخت فرایندهایی همچون تاثیر نوع دام چراکننده و شدت چرای آن بر ترکیب و تنوع پوشش گیاهی اهمیت بالایی دارد. از این-رو هدف این پژوهش تاثیر نوع دام چرا کننده و شدت چرای دام بر پوشش گیاهی بخشی از جنگل های منطقه آرمرده می باشد. جهت انجام این پژوهش پنج منطقه با انواع دام مختلف (گاو، بزمرخز، بزمو، گوسفند) و شدت چراهای متفاوت (در قالب پنج تیمار) در گلاجارهای آرمرده بانه انتخاب شد. برای نمونه برداری از برداشت پوشش گیاهی، 34 قطعه نمونه (100متر مربع)، برداشت شد. تفاوت بین مناطق از لحاظ تنوع گونه ای با استفاده از آنالیز واریانس و تاثیر چرای دام بر ترکیب پوشش گیاهی با استفاده از آنالیز گرادیان مستقیم انجام شد. نتایج رسته بندی RDA نشان داد که با در نظر گرفتن موقعیت قطعه نمونه ها به عنوان کوواریانس، درصد تاج پوشش، ترکیب دامی با چهار نوع دام چراکننده با شدت بالا (شیوی ده)، ترکیب دامی بزمو و گوسفند (مازوان بند)، ارتفاع از سطح دریا، تیپ گونه های بلوط ایرانی- مازودار و نرخ چرای دام به ترتیب مهم ترین گرادیان های محیطی تاثیرگذار بر پوشش گیاهی بودند که 50 درصد واریانس موجود در الگوی پراکنش گونه های گیاهی را بیان کردند. در مجموع تعداد 138 گونه گیاهی متعلق به 30 خانواده از پنج گلاجار مورد نظر شناسایی شدند. خانواده های Asteraceae، ،Fabaceae ،Poaceae به ترتیب بیشترین تعداد گونه های گیاهی را به خود اختصاص داده اند. طبقه بندی گیاهان براساس شکل زیستی به گونه ای است که به ترتیب تروفیت ها، همی کریپتوفیت ها، ژئوفیت ها بیشترین درصد حضور را در سطح منطقه داشتند. نتایج حاصل بیانگر این است که با افزایش شدت چرا و نوع دام، گونه های یکساله و مهاجم بیشترین درصد حضور و با کاهش آن گونه های پهن برگ علفی و چندساله و ژئوفیت های پیازدار بیشترین پراکنش را در سطح منطقه دارند. ترکیب دامی بزمرخز و گاو با شدت کم چرا (آرمرده رشیدی) از بین تمام ترکیب های دامی کمترین تنوع گونه ای را داشته و از لحاظ تنوع تاکسونومیکی رویشگاه قرق و ترکیب دامی بزمرخز، گاو (آرمرده رشیدی) در میان مناطق دارای چرای دام، بالاترین میزان تنوع تاکسونومیکی را دارند. در نهایت می توان عنوان کرد ترکیب دامی بزمرخز و گاو همانند منطقه قرق دارای ارزش تنوع زیستی بالایی از لحاظ روابط تاکسونومیکی داشته و بالاترین تنوع عملکردی را نسبت به بقیه ترکیب دامی دیگر دارد.

خاکستر، در گستره ی معنایی، پسماند جامد با اندازه های مختلف است که می تواند شامل ماده آلی و معدنی باشد. همچنین خاکستر به موادی اطلاق می شود که از سوختن چوب، پوست، برگ های گیاهان و سایر مواد زائد قابل سوختن برجای می ماند. امروزه با افزایش گرمای زمین و تعدد آتش سوزی های رخ داده، اهمیت بررسی خاکستر و اثرات آن بیش ازپیش مورد توجه واقع شده است. در این مطالعه باهدف بررسی برخی خصوصیات شیمیایی و فیزیکی خاکستر بلوط پس از آتش سوزی، نمونه های خاکستر بلافاصله پس از آتش سوزی از جنگل دره وران در مریوان جمع آوری شد. جهت انجام این کار، ترانسکتی به طول 300 متر و در روی خط تراز پیاده و در نزدیک ترین فاصله از ده درخت برودار انتخاب شد. از هر درخت انتخابی سه نمونه خاکستر به ترتیب در فاصله یک و نیم متری از تنه، مرز تاج و پنج متری تاج (در فاصله بین درختان) برداشت شد. تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد که رنگ خاکستر در فضای بین درختان سیاه و نزدیک تنه روشن تر بود که متأثر از فرآیند متفاوت سوختن است. نتایج نشان داد که با افزایش فاصله از تنه درخت، مقدار کربن، نیتروژن و فسفر خاکستر به طور معنی داری افزایش یافت؛ به ترتیب بیش ترین میانگین در خارج از تاج برای کربن، نیتروژن و فسفر در فضای میان درختان 5954/13 و 4889/0 درصد و 1465/437 میلی گرم در کیلوگرم به دست آمد. کلسیم و منیزیم خاکستر به ترتیب با کم ترین مقدار 7800/7531 و 0400/622 میلی گرم در کیلوگرم به سمت فضای بین درختان کاهش معنی دار یافت اما مقدار پتاسیم با 49/17479 میلی گرم در کیلوگرم افزایش معنی دار یافت. هدایت الکتریکی و اسیدیته خاکستر در نزدیک تنه با میزان 1410/12 و 6199 میکرو زیمنس بر سانتی متر نیز از سمت تنه به خارج از تاج درختان کاهش یافت. به طورکلی به نظر می رسد، به دلیل تفاوت در مقدار بقایای گیاهی تجمع یافته با حرکت از تنه درخت به سمت فضای بین درختان، شدت آتش رخداد داده کمتر شده است.

آتش سوزی یکی از فرآیندهای معمولی در بسیاری از اکوسیستم ها است که جزء طبیعی و حتی حیاتی جنگل ها هستند که می تواند تغییراتی را در ویژگی های خاک، بسته به شدت آن ایجاد نماید. از آن جا که فراوانی رخدادهای آتش سوزی در جنگل های زاگرس در سال های اخیر رو به افزایش بوده است، بنابراین در این پژوهش به بررسی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک و خاکستر، بلافاصله پس از آتش سوزی در این جنگل ها پرداخته شده است. منطقه مورد مطالعه در جنگل های اطراف مریوان قرار دارد که در مرداد ماه سال 1397 دچار آتش سوزی شده بود. در منطقه سوخته و بر روی خطوط تراز ترانسکتی به طول 250 متر پیاده و در فواصل 30 متری در زیر نزدیک ترین درخت برودار و مازودار، دو نمونه در دو فاصله نزدیک تنه و مرزتاج خاکستر برداشت شد. در مجموع 8 پایه برودار و 8 پایه مازودار انتخاب شد. برای نمونه برداری از خاک سوخته در عمق 5-0 سانتی متری دقیقا مثل برداشت خاکستر عمل شد. در مورد منطقه شاهد نیز 8 پایه درخت برودار و 8 پایه مازودار در مجاور منطقه سوخته که از لحاظ شرایط توپوگرافی، مواد مادری، پوشش گیاهی و درختی با منطقه سوخته مشابه بودند، انتخاب و در زیر هر پایه یک نمونه در نزدیک تنه و یک نمونه در مرز تاج، در عمق 5-0 سانتی متر، خاک برداشت شد. بنابراین در مجموع 96 نمونه به ترتیب، 32 نمونه خاکستر، 32 نمونه خاک سوخته و 32 نمونه خاک نسوخته برداشت شد.نتایج این پژوهش نشان داد که آتش سوزی دارای اثرات قابل ملاحظه ای بر خصوصیات خاک و خاکستر بود، به طوری که کربن آلی و نیتروژن کل به طور معنی داری کاهش یافت و همچنین باعث افزایش فسفر قابل جذب، کلسیم، منیزیم و پتاسیم تبادلی در خاک سوخته نسبت به خاک نسوخته در سطح 1 درصد شد. بنابراین نتایج حاصل از تجزیه واریانس یک طرفه نشان داد که دو موقعیت نزدیک تنه و مرز تاج بر مقدار این عناصر اثر معنی داری داشتند. کاهش مقدار کربن آلی، نیتروژن کل و فسفر قابل جذب و افزایش مقدار هدایت الکتریکی، اسیدیته، کلسیم، منیزیم و پتاسیم تبادلی خاکستر در موقعیت نزدیک تنه به دلیل بالا بودن درجه حرارت، بیشتر از موقعیت مرز تاج در هر گونه، بود. به طور کلی می توان نتیجه گرفت که حرارت ناشی از خاکستر ایجاد شده موجب تغییرات معنی داری در خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک سطحی شده است.

خاکستر حاصل از آتش، ماده ای بسیار متحرک و متشکل از ذرات آلی و معدنی است که نقش مهمی در تعادل و چرخه عناصر غذایی در اکوسیستم ها ایفا می کند. رها شدن عناصر غذایی به اکوسیستم ها پس از آتش سوزی از طریق خاکستر، خاک را، که بستر رشد گیاهان است، تحت تأثیر قرار می دهد. در دسترس بودن این عناصر غذایی، به شدت آتش سوزی (مدت و دمای سوختن)، گونه های گیاهی، مقدار ماده قابل اشتعال و انواع لاشبرگ بستگی دارد. بنابراین هدف از انجام این پژوهش بررسی تغییرات خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاکستر بقایای گیاهی شامل برودار، مازودار و پوشش علفی در دماهای مختلف و تحت شرایط آزمایشگاهی می باشد. به منظور جمع آوری نمونه های بقایای گیاهی، در منطقه ای که در آن آتش سوزی اتفاق نیفتاده بود، ابتدا یک ترانسکتبه طول 250 متر در یک دامنه و عمود بر جهت شیب و بر روی خطوط میزان در جنگل پیاده شد. نمونه های لاشبرگ در زیر تاج 8 پایه درخت گونه برودار (Quercus brantii Lindl) و 8 پایه درخت مازودار (Quercus infectoria Oliv) در فواصل 30 متری از همدیگر و در 8 محدوده باز و بدون پوشش درختی، بقایای پوشش علفی در تابستان 1396 جمع آوری شد و در نهایت از هر سه تیمار 24 نمونه بقایای گیاهی برداشت شد. ویژگی های لاشبرگ های هر سه گونه قبل از حرارت داده شدن اندازه گیری شد. سپس نمونه ها در سه دمای مختلف 200، 400 و 600 درجه سانتی گراد در کوره به مدت 2 ساعت سوزانده شدندو به این ترتیب در مجموع 96 نمونه تهیه گردید.نتایج این پژوهش نشان داد، در نمونه های سوزانده شده هر سه گونه، مقدار اسیدیته، هدایت الکتریکی، فسفر، کلسیم، پتاسیم و منیزیم با افزایش دما به طور معنی داری نسبت به لاشبرگ های نسوخته افزایش پیدا کردند در حالی که درصد کربن آلی و نیتروژن کلبا افزایش دما کاهش پیدا کرد. کاهش غاظت عناصر غذایی در خاکستر حاصل از گونه برودار و مازودار به ترتیب Ca

به دلیل نقش مهم خاک در اکوسیستم های جنگلی، مطالعه ویژگی های آن در کاربری های مختلف جنگل چرایی و گلازنی، امری ضروری است. هدف این پژوهش بررسی اثر شدت و نوع چرای دام بر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک در جنگل های آرمرده، واقع در شهرستان بانه می باشد. در جنگل های مورد مطالعه پنج منطقه در نظر گرفته شده است که هر کدام، از نظر نوع دام چرا کننده با هم متفاوت هستند. در مجموع 34 قطعه نمونه (10 آر) برداشت شد به طوری که در هر منطقه 5 تا 10 قطعه نمونه قرار داشت. نمونه برداری خاک در عمق 10-0 سانتی متری برداشت شد.جهت تحلیل داده ها از دو روش آنالیز واریانس و آنالیز افزونگی (RDA) استفاده شد. بعد از اطمینان از نرمال بودن داده ها، از آنالیز واریانس یک طرفه (ANOVA) استفاده شد، پس از انجام مقایسات چندگانه همگنی واریانس ها از طریق آزمون Levene)) و تایید همگنی واریانس ها، از آزمون چند دامنه ای دانکن در نرم-افزار SPSS-16 استفاده شد . در روش دوم از تجزیه و تحلیل داده ها از روش آماری چند متغیره مستقیم و از نرم افزار CANOCO4.5 استفاده شد. به منظور بررسی ارتباط بین متغیرهای محیطی و خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک از روش خطی آنالیزفزونگی (RDA: Redundancy Analysis) استفاده شد. نتایج حاصل از آنالیز واریانس نشان داد که با افزایش شدت چرا از میان ویژگی های شیمیایی خاک، پتاسیم (01/0P<) کاهش و از میان خصوصیات فیزیکی خاک درصد رس، درصد سیلت، درصد شن و تراکم خاک افزایش یافته است (01/0P<)، در حالی که سایر خصوصیات شیمیایی خاک فاقد اختلاف معنی دار در تیمارهای مختلف بودند. نتایج حاصل از تجزیه رسته بندی RDA نشان داد که متغیرهای محیطی قادرند کل تغییرات را به میزان 7/60 درصد بیان کنند. از میان متغیرهای محیطی نرخ موجودی دام در هکتار در سال، منطقه دوله گویر، تیپ درختی Q.libani-pistacia atlantica و درصد تاج پوشش در سطح 01/0 و منطقه مازوانبند در سطح 05/0 بر متغیرهای خاک اثر معنی دار دارند، به طوری که این پنج متغیر به تنهایی 7/48 درصد تغییرات متغیرهای خاک را توجیه می کنند. در منطقه شی وی ده به دلیل وجود دام بیشتر، خاک متراکم تر و تخریب بیشتری داشته است. درصد تاج پوشش در دو منطقه کوچر (قرق) و رشیدی از مهم ترین عوامل محیطی اثرگذار بر روی خصوصیات شیمیایی خاک محسوب می شود، چراکه سبب افزایش درصد کربن، هدایت الکتریکی، فسفر، نیتروژن و پتاسیم در خاک شده است. با توجه به نتایج حاصل از هر دو روش، در برخی از موارد باهم مشابه هستند و مشخص شد که خصوصیات فیزیک و شیمیایی خاکی که در آنالیز واریانس اختلاف معنی دار دارند با نتایج حاصل از RDA مشابه هستند، اما از طرفی مناطق به درستی جدا نشده و از سوی دیگر تمام مشخصات محیطی در این آنالیز به صورت یکجا و الگویی مشخص در نظر گرفته نشده است، چراکه بر اساس روش آنالیز واریانس نمی توان از چند بعد به آن نگاه کرد در صورتی که نتایج حاصل از RDA منطقی و قابل اعتمادتر هستند. در نهایت می توان گفت در جنگل های زاگرس، افزایش شدت چرای دام می تواند تاثیر منفی بر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک داشته باشد.

مدیریت حفاظتی کوتاه مدت و بلندمدت از جمله راهکارهای اجرایی و قابل توصیه برای حفظ جنگل ها می باشد. در این راستا ذخیره گاه ها، از رایج ترین سیستم های حفاظتی در ایران می باشند که از طریق تاٌثیر بر پوشش گیاهی و بهبود آن سبب بهبود کیفیت خاک و تغییر در آن می شوند. در پژوهش حاضر اثر مدیریت حفاظتی کوتاه مدت بر برخی خصوصیات خاک ذخیره گاه گلابی وحشی چم حصار دلفان واقع در استان لرستان مورد بررسی قرار گرفت. بر این اساس نمونه برداری از خاک در سه ترانسکت 250 متری با اختلاف ارتفاع 40 متر از ناحیه مرکزی ذخیره گاه به سمت زون پیرامونی و منطقه خارجی ذخیره گاه پیاده گردید. سپس در فواصل 20متری بر روی هر ترانسکت از زیر نزدیک ترین پایه درخت گلابی یک نمونه ترکیبی از خاک در چهار جهت اصلی برداشت شد. بر این اساس در مجموع سه ترانسکت، 36 نمونه ترکیبی خاک از عمق 10-0 سانتی متری برداشت گردید. جهت تجزیه داده ها از آنالیز واریانس یک طرفه و برای گروه بندی و مقایسه میانگین ها از آزمون دانکن استفاده شد. با توجه به نتایج بدست آمده از آزمایش بافت خاک، نوع بافت خاک در هر سه منطقه از نوع رسی بود. برای خصوصیات شیمیایی خاک بیشترین میزان کربن، نیتروژن، فسفر، پتاسیم و هدایت الکتریکی به ترتیب با مقادیر57/9 درصد، 25/0 درصد، 32/4 میلی گرم بر کیلوگرم، 33/57 میلی گرم بر کیلوگرم و 70/198 میکروزیمنس بر سانتی متر در ناحیه مرکزی، اندازه گیری شد. همچنین بیشترین میزان کلسیم، منیزیم و اسیدیته خاک در ناحیه خارجی، به ترتیب 16/935 میلی-گرم بر کیلوگرم، 56/8 میلی گرم بر کیلوگرم و 62/7 اندازه گیری شد. به طور کلی نتایج بدست آمده از این پژوهش نشان داد که حفاظت با جلوگیری از ورود دام به عرصه حفاظتی و افزایش پوشش گیاهی در منطقه قرق، اثر معنی داری بر برخی خصوصیات خاک داشته است. به گونه ای که میزان کربن، نیتروژن، فسفر، پتاسیم و هدایت الکتریکی خاک بر اثر حفاظت و افزایش پوشش گیاهی به سمت ناحیه مرکزی روندی افزایشی داشته است. این در حالی است که میزان منیزیم و اسیدیته به سمت مرکز روند کاهشی و میزان کلسیم در ناحیه ضربه گیر کم-ترین مقدار را داشته است. بافت خاک نیز در مناطق مورد مطالعه تغییر نکرده است، چرا که بافت از خصوصیات ذاتی خاک می باشد که متاٌثر از پوشش گیاهی و قرق نیست لذا در کوتاه-مدت تغییری نمی کند.

امروزه یکی از نگرانی های قابل توجه در سطح دنیا، تغییر کاربری اراضی جنگل و مرتع به اراضی کشاورزی و در نتیجه آن پیامدهای زیست محیطی کره زمین است. تغییر کاربری مهم ترین عاملی است که حفاظت از اکوسیستم های طبیعی را تحت تاثیر قرار می دهد. در این میان عاملی که بیشترین تاثیرپذیری را از تغییر کاربری دارد، خاک می باشد. خاک یکی از مهمترین اجزای تشکیل دهنده جنگل است و عناصر غذایی و معدنی را به صورت یون های محلول برای گیاهان فراهم می-کند. این در حالی است که طی دهه های گذشته بخش وسیعی از مناطق جنگلی زاگرس به ویژه زاگرس شمالی دستخوش تغییر کاربری قرار گرفته است، بنابراین این پژوهش با هدف بررسی اثر تغییر کاربری اراضی جنگلی به کاربری زراعت، باغ و آگروفارستری بر برخی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک در روستای سونج پایین واقع در شهرستان بانه انجام گرفت. بدین منظور نمونه برداری خاک در چهار کاربری جنگل کمتر دست خورده (قبرستان، به عنوان شاهد)، زراعت، باغ و آگروفارستری (جنگل و زراعت) که دارای شیب، جهت و ارتفاع تقریبا یکسانی بودند صورت گرفت. در کاربری های جنگل (بلوط)، آگروفارستری (بلوط) و باغ (گردو) 5 درخت که از نظر طول تاج و قطر تنه تقریبا مشابه بوده و بر روی یک خط تراز قرار داشتند، انتخاب شده و نمونه های ترکیبی در فاصله یک دوم طول شعاع تاج در ناحیه زیر تاج در دو عمق 0-15 و 15-30 سانتی متری خاک برداشت شد. در کل تعداد 40 نمونه خاک که هرکدام از نمونه ها در فاصله 4-5 متری از هم و در جهت دامنه قرار داشتند برداشت شد. بعد از آنالیز نرمال بودن داده ها، برای تجزیه واریانس از طرح آماری فاکتوریل استفاده شد و مقایسه میانگین ها با استفاده از آزمون دانکن انجام شد. نتایج به دست آمده از این تحقیق نشان داد که، در اراضی تغییر کاربری یافته به دلیل برداشت گیاهان از زمین وکاهش لاشبرگ اضافه شده به خاک، به هم خوردن خاک در اثر کشت و زرع و عملیات شخم زنی اکثر عناصر غذایی خاک تحت تاثیر قرار گرفته است، به گونه ای که میزان نیتروژن، فسفر، کربن و هدایت الکتریکی خاک در اثر کاهش مواد آلی در نتیجه برداشت های مداوم، کاهش یافته است. بعلاوه برای بافت خاک نیز مشاهده شد که تغییر کاربری باعث کاهش ذرات شن و افزایش ذرات رس و سیلت و در نتیجه، سنگین شدن بافت خاک شده است. این در حالی است که میزان پتاسیم خاک در نتیجه حذف پوشش درختی در ک

از مهم ترین اجزای تشکیل دهنده جنگل، خاک می باشد که، درختان عناصر غذایی مورد نیاز خود را از آن به دست می آورند. به علاوه، درختان نیز اثرات چشمگیری بر خصوصیات خاک داشته و تعیین کننده سـاختار جوامـع میکروبی و علفی خاک در زیر تاج درخت بوده که عملکرد خاک به خصوص در اکوسیستم های خشک و نیمه خشک را تحت تأثیر خود قرار مـی دهند .بنابراین باتوجه به روابط بین درخت و خاک، و حمایت توده جنگلی به وسیله خاک، شناسایی خاک، تعیین قابلیت ها و استعدادهای آنها اولین گام برای مدیریت بهتر جنگل ها به شمار می رود. در این پژوهش اثر جهت دامنه و تاج پوشش بر برخی خصوصیات خاک مورد بررسی قرار گرفت. هدف از این مطالعه یافتن ارتباط بین جهت دامنه و تاج پوشش بر عناصر غذایی خاک بود. نمونه برداری از خاک در شهرستان سروآباد در استان کردستان که جزئی از زاگرس شمالی است، در دو دامنه شمالی و جنوبی و در دو موقعیت زیر تاج و خارج آن در مورد گونه بنه (پسته وحشی) انجام شد. در هر دامنه 5 تک درخت که تقریبا دارای دامنه ارتفاعی، شیب و شکل ظاهری یکسانی بودند انتخاب شدند. سپس نمونه های خاکی از عمق 0-5 سانتی متری خاک در چهار جهت بالای دامنه، پایین دامنه، سمت چپ و راست دامنه در زیر تاج و بیرون آن برداشت شد و در کل تعداد نمونه ها 80 عدد بود.بعد از آنالیز نرمال بودن داده ها، برای تجزیه واریانس از طرح آماری فاکتوریل استفاده شد و مقایسه میانگین ها با استفاده از آزمون دانکن در سطح 5% انجام شد. نتایج به دست آمده از این تحقیق این فرضیات را تایید می کند که عناصر غذایی در دامنه شمالی بیش از دامنه جنوبی و در زیر تاج درختان نسبت به خارج از تاج بهتر بوده است و همچنین در دامنه جنوبی به دلیل عدم وجود پوشش علفی کف و آبشویی عناصر غذایی، با حرکت از بالای دامنه به پایین دامنه بر غلظت عناصر غذایی خاک افزوده می شود، در حالیکه در دامنه شمالی وجود پوشش علفی کف مانع آبشویی عناصر غذایی خاک شده است.

آتش سوزی یکی از آشفتگی های بزرگ در اکوسیستم جنگلی به شمار می رود و امروزه به یک نگرانی عمده زیست محیطی تبدیل شده است. در سال های اخیر تعدد این آتش سوزی ها در جنگل-های کشور به ویژه در جنگل های زاگرس افزایش یافته است. با توجه به اینکه آتش می تواند تغییرات قابل توجهی در خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک ایجاد کند، از این رو در این پژوهش به بررسی برخی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک در طول یک سال پس از آتش سوزی در جنگل-های بلوط زاگرس شمالی پرداخته شده است. منطقه مورد مطالعه در جنگل های اطراف مریوان انتخاب شد که در اوایل تیر ماه سال 1394 آتش گرفت. نمونه های خاک در طول یک سال در طی چهار نوبت بلافاصله بعد از آتش سوزی و بعد از آن با فواصل سه ماه (تیر، مهر، دی و فروردین) برداشت شد. همچنین منطقه دیگری به عنوان شاهد، با شرایط توپوگرافیکی یکسان، در نزدیکی منطقه سوخته انتخاب گردید. در هر بخش سوخته و شاهد پنج نمونه ترکیبی برداشت شد از عمق 5-0 سانتی متری برداشت شد. بنابراین در کل در هر فصل 10 نمونه ترکیبی برداشت شد. پس از آماده سازی و خشک شدن نمونه های برداشت شده، عوامل بافت خاک، اسیدیته (pH)، هدایت الکتریکی (EC)، کربن آلی، نیتروژن کل، فسفر، پتاسیم، کلسیم و منیزیم قابل جذب با روش های استاندارد اندازه گیری شدند. یافته های این پژوهش نشان داد که شدت پایین آتش سوزی سبب تغییرات خیلی اندکی در خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک شده است، به گونه ای که در خاک سوخته میزان تغییرات به میزان اندکی بیشتر از خاک نسوخته بوده است و این افزایش از لحاظ آماری معنی دار نشد. نتایج تجزیه واریانس دو طرفه نشان داد که تأثیر زمان بر میزان اسیدیته (pH)، هدایت الکتریکی (EC)، کربن آلی، نیتروژن کل، فسفر، کلسیم و منیزیم قابل جذب از لحاظ آماری معنی دار گردید و همچنین تأثیر آتش بر میزان رس، اسیدیته (pH)، نسبت کربن به نیتروژن (C/N) و پتاسیم تبادلی از لحاظ آماری معنی دار شد. به عنوان یک نتیجه گیری کلی می توان گفت که خصوصیات شیمیایی خاک در طول زمان تغییرات قابل ملاحظه ای را از خود نشان می دهند، اما شدت پایین آتش سوزی در منطقه تأثیر چندانی بر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک نداشته است. به نظر می رسد آتش سوزی با شدت کم در منطقه تا حدی خصوصیات بیولوژیکی را تحت تاثیر قرار داده است که پس از گذشت یک سال، جنگل به دلیل خاصیت خودتنظیمی، به شر

ﻗﻄﻊ و ﺳﺮﺷﺎﺧﻪ زﻧﻲ درﺧﺘﺎن و ﭼﺮای دام یکی از عوامل ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬم و اصلی انسان ساز دخیل در ﺗﺨﺮﻳﺐ تودهﻫﺎی جنگلی زاگرس به شمار می آید ﻛﻪ ﺣﺘﻲ پس از گذشت ﺳﺎﻟﻴﺎن ﻣﺘﻤﺎدی و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﻫﺎی ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ در ﺟﻮاﻣﻊ روﺳﺘﺎﻳﻲ، ﻫﻨﻮز ﻫﻢ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻋﺎﻣﻞ اﺻﻠﻲ زوال اﻳﻦ ﺟﻨﮕﻞﻫﺎ ﻣﻄﺮح اﺳﺖ. در این مطالعه تاثیر فعالیت گلازنی بر ذخایر غذایی و برخی مشخصه-های فیزیولوژیکی درختان جنگل های روستای نژو واقع در شهرستان بانه، استان کردستان مورد بررسی قرار گرفت. برای این مطالعه، یک قبرستان قدیمی (به عنوان توده کمتر دست-خورده شاهد) و توده دیگری در مجاورت آن که به صورت دوره ای هر چند سال یک بار عمل گلازنی در آن انجام می شود، با شرایط فیزیوگرافی تقریباً مشابه انتخاب شدند. از هر کدام از این توده ها به صورت کاملا تصادفی 10 درخت وی ول با قطر 25-15 سانتی متر انتخاب و از این درختان طی دو مرحله (اول قبل از شروع فصل رویش در اسفند ماه و مرحله بعد تیرماه؛) از 4 نوع بافت گیاهی نمونه برداری شد. در چهار جهت هر درخت انتخاب شده و از سرشاخه های دارای جوانه (فقط جوانه های برگی) نمونه های جوانه برداشت شد. نتایج نشان داد که اندازه صفات ریختاری (طول و عرض) هم در جوانه و هم در برگ توده گلازنی شده بیش تر از شاهد بود و این اختلاف در مورد برگ ها در سطح 1% معنی دار بود. مقدار رنگدانه کلروفیل در توده گلازنی شده به طور معنی داری کمتر از توده شاهد بود (04/2 در مقابل 57/1 میلی گرم در گرم). سطح فعالیت آنزیم پراکسیداز نیز در برگ درختان توده گلازنی شده به طور معنی داری بیش تر از درختان توده کمتر دست خورده بود (42/0 در مقابل 25/0 میکرومول بر لیتر). در بین عناصر غذایی و فاکتورهای فیزیولوژیکی مقدار ازت کل و پرولین بین دو منطقه گلازنی شده و نشده و در میان بافت های مختلف در سطح 1% معنی دار بودند اما عناصر فسفر، پتاسیم، کلسیم، منیزیم، کربوهیدرات کل بین درختان دو توده گلازنی شده و کمتردست خورده (شاهد) معنی دار نبود. در مقابل تفاوت مقدار اندازه گیری شده این ترکیبات بسته به بافت در سطح 1% معنی دار بود. در بین فاکتورهای اندازه گیری شده در خاک نیز مقدار ازت کل، فسفر و پتاسیم در توده کمتردست خورده به طور معنی داری بیش تر از خاک توده گلازنی شده بود اما مقدار عناصر کلسیم کلسیم و منیزیم در خاک توده گلازنی شده بیش تر از توده شاهد بود. گلازنی باعث تغییر در مشخصه های فی

در دهه های گذشته ورود آلاینده های با منشاء انسانی مانند فلزات سنگین به درون اکوسیستم های طبیعی به طور چشمگیری افزایش یافته است و صنایع پتروشیمی با توجه به ماهیت فعالیت آنها و به واسطه تولید پساب های آلوده، انتشار گازهای آلاینده و پسماندهای خطرناک که فلزات سنگین و دیگر ترکیبات سمی را شامل می شوند، پتانسیل بالایی در افزایش آلودگی محیط زیست دارند. گیاه پالایی روشی زیستی برای اصلاح خاک های آلوده به فلزات سنگین است که در آن از گیاهان برای کاهش آلودگی، حذف، تجزیه و یا تثبیت آلاینده ها به ویژه نوع انسان ساز آن استفاده می شود. در این تحقیق ضمن ارزیابی مقایسه ای میزان انباشت فلزات سنگین مس، کروم، کادمیوم و سرب (که اغلب در پساب کارخانجات صنایع پتروشیمی در غلظت های بالا یافت می شوند) در هشت گونه ی چوبی چنار (Platanus orientalis)، نارون چتری (Ulmus carpinifolia var. umbraculifera)، سرو شیراز (Cupressus sempervirens var. fastigiata)، کاج تهران (Pinus eldarica)، خرزهره (Nerium oleander)، شمشاد فرنگی (Euonymus japonicas)، بید مجنون (Salix babylonica) و اقاقیا (Robinia pseudoacacia) در حال رشد در محوطه صنایع پتروشیمی بیستون کرمانشاه به عنوان منطقه آلوده و در محوطه مجموعه تاریخی بیستون، به عنوان منطقه شاهد، ویژگی های فیزیولوژیکی مانند غلظت اسید آمینه پرولین و کربوهیدرات های محلول نیز بررسی شد. آنالیز داده ها در قالب یک ازمایش فاکتوریل با دو فاکتور منطقه در دو سطح و گونه در هشت سطح انجام گرفت. بر اساس نتایج بدست آمده غلظت فلزات سنگین در برگ اکثر گونه های مورد مطالعه در منطقه آلوده بیشتر از منطقه شاهد بود و در منطقه آلوده نیز میزان انباشت فلزات مختلف در گونه های مختلف، بسته به گونه به طور معنی داری متفاوت بود. علاوه بر این، مقدار اسید آمینه پرولین در برگ اکثر گونه ها و مقدار کربوهیدرات محلول برگ نیز در همه گونه های مورد مطالعه در منطقه آلوده بیشتر از منطقه شاهد بود. از آنجا که میزان جذب فلزات سنگین توسط گیاهان متناسب با غلظت آن ها در محیط، افزایش پیدا می کند این نتایج می تواند وجود فلزات سنگین بیشتر، نسبت به منطقه شاهد را در محیط منطقه آلوده، ثابت کند و همچنین گویای این مهم باشد که گونه های گیاهی در محیط های آلوده به فلزات سنگین با توان و قابلیت های مختلف، می توانند تا حدی آلودگی محیط

در سال های اخیر آتش سوزیهای طبیعی و یا ایجاد شده توسط بشر با نابودی هزاران هکتار از جنگل های مریوان باعث تغییر سیمای ظاهری این جنگل ها شده است. از این رو در این پژوهش به منظور بررسی اثرات آتش سوزی بر خواص فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیک، خاک، دو منطقه جنگلی مورد بررسی قرار گرفت به گونه ای که یکی از آنها پس از گذشت سه سال از وقوع آتش و دیگری با سه سال متوالی آتش سوزی در دو عمق Cm 5-0 و Cm 10-5 بررسی شد. همچنین منطقه دیگری به عنوان شاهد، با شرایط فیزیوگرافی یکسان، در نزدیکی مناطق آتش سوزی انتخاب گردید. از هر کدام سه نمونه تصادفی مرکب، از دو عمق یاد شده برداشته شد. در نمونه های برداشته شده پس از آماده سازی، پارامترهای اسیدیته pH، شوری EC، کربن آلی، ازت کل، میزان فسفر و پتاسیم قابل دسترس، کربنات کلسیم معادل، نیتروژن کل، بافت خاک، تنفس فعال و تنفس تحریک شده، شمارش قارچ، باکتری، آکتینومیست، ازتوباکتر و باکتری های حل کننده فسفات با روش های استاندارد اندازه گیری شدند. یافته های این پژوهش نشان داد که پس از گذشت سه سال از آتش سوزی تمام ویژگی های مورد بررسی در عرصه سوخته نسبت به شاهد در هر دو عمق مورد بررسی افزایش یافته بود، اما این افزایش در تمام این ویژگی ها به استثنای پتاسیم و فسفر قابل دسترس (در عمق Cm 5-0)، از نظر آماری معنی دار نشد. افزون بر آن اثرات باقی-مانده آتش سوزی در لایه سطحی (Cm 5-0) به دلیل شدت و تماس بیشتر آتش سوزی در این لایه، نسبت به لایه زیرسطحی (Cm 10-5) بیشتر بود، به طوری که می توان گفت آتش سوزی تأثیر چندانی بر ویژگی های لایه زیرسطحی خاک نداشت. همچنین نتایج نشان داد که هر چند سه سال از وقوع آتش سوزی سپری شده است، اما تأثیر آن همچنان بر افزایش ماده آلی، میزان قابل دسترس پتاسیم و فسفر و کربنات کلسیم معادل قابل مشاهده است. نتایج نشان داد که به طور عموم آتش سوزی بر ویژگی های بررسی شده خاک سطحی دارای بیشترین اثر و بر خاک زیر سطحی یک اثر میانه را داشت. هدایت الکتریکی و کربنات کلسیم معادل با بیشترین میزان در خاک سوخته تغییرات قابل توجهی را از خود نشان دادند. همچنین میزان قابل دسترس نیتروژن، پتاسیم، فسفر، کلسیم و منیزیم پس از آتش سوزی افزایش یافت، در حالی که ظرفیت تبادل کاتیونی CECدر خاک سوخته شده در مقایسه با خاک شاهد بدون تغییر باقی ماند. اسیدیته و میزان کربن و نیترو

قبل از هر استفاده ای از یک منبع، آگاهی از قابلیت و توان آن ضروریست تا سیاستگزاری و برنامه-ریزی بر اساس توان منبع و به صورت پایدار انجام شود. ارزیابی توان زیست محیطی، فرایندی برای تنظیم رابطه انسان با طبیعت و رفع تعارض بین کاربری های ممکن برای رسیدن به توسعه پایدار و در خور تلقی می گردد. در این بررسی، ارزیابی توان اکولوژیک و اقتصادی اجتماعی جنگل های اطراف سد گاران واقع در استان کردستان (مریوان) برای گردشگری متکی به طبیعت، با در نظر گرفتن ویژگی های منطقه انجام شد. جهت انجام این پژوهش، در گام نخست مهمترین گروه نمایه-ها، نمایه ها و نشانه های موثر در ارزیابی توان گردشگری منطقه بر اساس مرور منابع انتخاب گردید و با توجه به نظرات کارشناسان میراث فرهنگی و گردشگری استان کردستان و استان های مجاور، این گروه نمایه ها، نمایه ها و نشانه ها با استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی وزن دهی شدند. در مرحله بعد نقشه های مربوط به نمایه ها و نشانه های موثر در ارزیابی توان گردشگری با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی تهیه شد. پس از آن با تجزیه و تحلیل و جمع بندی داده ها با بهره گیری از سامانه اطلاعات جغرافیایی، نقشه پهنه های مناسب برای گردشگری طبیعت در دو حالت آبگیری فعلی سد گاران و آبگیری کامل آن، در منطقه مورد مطالعه حاصل شد. بعد از امتیازدهی کارشناسان سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، نتایج نشان داد که گروه نمایه محیطی دارای امتیاز بیش تری نسبت به دو گروه نمایه گردشگری و اقتصادی می باشد. همچنین، اکثریت جامعه محلی با حضور گردشگر در این جنگل ها موافق می باشند. نمایه منابع آبی در گروه نمایه محیطی، عاملی کلیدی در ارزیابی توان اکولوژیک تفرج محسوب می شود که دارای بیشترین اهمیت در بین هر سه گروه نمایه بود. همچنین نتایج نقشه های پهنه-بندی تفرجی در دو حالت آبگیری فعلی و آبگیری کامل سد گاران نشان داد که به ترتیب 51/5 و 54/6 درصد از سطح منطقه دارای توان طبقه یک است و نشان دهنده این موضوع است که آبگیری کامل سد گاران یکی از عواملی است که می تواند موجب بالارفتن توان منطقه جهت توسعه گردشگری شود.

هدف از این تحقیق، تعیین سن بهره برداری بهینه توده صنوبر، نرخ بازدهی صنوبرکاری در استان کردستان، واسطه های موجود در بازار چوب صنوبر استان و تعیین مقدار ارزش افزوده هر یک از حلقه ها در بازار چوب صنوبر استان کردستان می باشد. از آنالیز رگرسیونی برای تعیین بهترین مدل رویش توده صنوبر منطقه استفاده شد. نتایج نشان داد که بهترین رابطه بین رویش سالیانه و حجم در هکتار یک مدل رویش لجستیک یا تابع درجه دوم است. همچنین نتایج نشان داد که بهترین رابطه بین سن و حجم در هکتار یک تابع درجه سوم می باشد. معادله قیمت چوب سرپای صنوبر با استفاده از مدل خود کاهشی به دست آمد. به منظور تعیین سن بهینه بهره برداری از داده های رویش، قیمت چوب سرپا، هزینه و درآمد صنوبرکاری استفاده شد. با توجه به قیمت، رویش سالیانه و نرخ سود بانکی، سن بهینه برای توده صنوبر منطقه به دست آمد. نتایج نشان داد که سن بهره برداری بهینه صنوبر به ازای سود های مختلف بانکی تغییر می کند. نرخ بازدهی صنوبرکاری با استفاده از پرسش نامه به دست آمد. نتایج نشان داد که نرخ بازده سرمایه گذاری صنوبرکاری در استان کردستان برابر با 7/15 درصد می باشد. درنهایت با استفاده از پرسش-نامه تعداد حلقه های موجود در بازار چوب استان و ارزش افزوده ای که هر حلقه تولید می کند به دست آمد. نتایج نشان داد که سه حلقه، زارعین چوب، دلالان (عمده فروشان) و نجارین محلی در بازار چوب استان قرار دارند و ارزش افزوده به ترتیب برابر با 78842393، 106919000 و 31790000 ریال در سال تولید می کنند.

گردشگری فرآیندی است که از دیرباز با شکل های مختلف خود به منظور تامین نیاز های روانی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی انسان ها وجود داشته است. یکی از شاخه های مهم و پر رونق این صنعت، گردشگری طبیعت است که در برگیرنده طیف وسیعی از فعالیت های گردشگری است که متکی به جاذبه های طبیعت است. فشار روز افزون و در برخی موارد بیش از حد انسان امروزی به تفرجگاه های فراشهری و حتی درون شهری می تواند دلیلی بر این مدعا باشد. بدیهی است در چنین شرایطی حفظ تمامیت این منابع و تضمین توسعه پایدار در آن ها و همچنین ارائه حد قابل قبولی از کیفیت تفرجی به مراجعه کنندگان، در راستای رعایت ظرفیت برد محیط امکان پذیر است. هدف از این پژوهش تعیین ظرفیت برد در منطقه جنگلی برنجگان در منطقه حفاظت شده جنگلی هلن واقع در شهرستان کیار استان چهار محال و بختیاری با استفاده از دستورالعمل ارائه شده توسط اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت و منابع طبیعی است. در این راستا، تعیین ظرفیت برد این منطقه در دو مرحله انجام شد. در مرحله اول با تهیه نقشه شیب، جهت، تراکم و درصد تاج پوشش در هکتار در محدوده، نقشه پهنه بندی منطقه تهیه و مساحت مناسب برای پذیرش گردشگر در محدوده تفرج متمرکز جهت تعیین ظرفیت برد فیزیکی تعیین شد. در مرحله دوم نیز با تعیین عوامل محدودکننده در منطقه و در نظر گرفتن تاثیر آن ها بر ظرفیت برد فیزیکی، ظرفیت برد واقعی منطقه در محدوده تفرج متمرکز تعیین شد. نتایج این مطالعه نشان داد مساحت مناسب جهت پذیرش گردشگر در محدوده تفرج متمرکز در تفرجگاه جنگلی برنجگان 6.1 هکتار است. پس از تعیین مساحت مناسب جهت پذیرش گردشگر، تعداد روزهای بارانی، شرایط محدودکننده بیوکلیمایی، تعداد روزهای یخبندان و فصل جفت گیری و زادآوری حیات وحش به عنوان عوامل محدودکننده در نظر گرفته و با دخالت دادن آن در میزان ظرفیت برد فیزیکی، عدد ظرفیت برد واقعی محاسبه شد و لذا ظرفیت برد فیزیکی 10457 نفر در روز، 3816857 نفر در سال و ظرفیت برد واقعی 911 نفر در روز و 112053 نفر در سال محاسبه گردید

پارک های جنگلی و فضای سبز شهرها عناصر اصلی شهرها به شمار می آیند که دارای پوشش گیاهی بوده و به عنوان لایه های تنفسی شهرها، با هدف های زیباسازی، تعدیل کننده شرایط محیطی و محل گذران اوقات فراغت نقش ایفا می کنند. این پژوهش با هدف بررسی توان ها و تنگناهای گردشگری پارک جنگلی توس نوذر، تعیین موقعیت راهبردی آن و دستیابی به راهبردها و راهکارهای مناسب اصلاح وضع مدیریتی جهت جذب بیشتر گردشگران و ارائه برنامه های مدیریت زیست محیطی پارک انجام شد. از روش پرسشنامه و نظرخواهی از گردشگران و مسئولان مرتبط با گردشگری پارک جنگلی توس نوذر به بررسی قوت ها، ضعف ها، فرصت ها و تهدیدهای منطقه مورد مطالعه پرداخته شد. جهت تعیین جایگاه راهبردی منطقه مورد مطالعه، ماتریس ارزیابی عوامل داخلی و خارجی منطقه مورد مطالعه تنظیم و با تشکیل ماتریس سوآت راهبردهایی پیشنهاد گردید. نتایج حاصل از بررسی منطقه با استفاده از مدل سوآت نشان داد که هفت قوت، هفت ضعف، پنج فرصت و ده تهدید عمده وجود داشته که برهم کنش آنها در ماتریس داخلی و خارجی نمایانگر آن است که این پارک در موقعیت حفظ و نگهداری وضع موجود قرار دارد. بنابراین به دلیل غلبه قوت ها و تهدیدها در منطقه شایسته می داند راهبردهایی (راهبردهای رقابتی) ارایه گردد تا با اتکای بر قوت ها ، پیامدهای ناشی از تهدیدات خارجی را کاهش دهد. راهبردهای ارائه شده در منطقه نیز با ماتریس برنامه ریزی راهبردی کمی اولویت بندی شد و در نهایت راهبرد استفاده از ظرفیت سرمایه گذاری های بخش خصوصی و دولتی جهت توسعه زیربنایی و ایجاد و بازسازی زیرساخت ها و تهیه طرح جامع گردشگری منطقه با توجه به توان پارک به عنوان تأثیرگذارترین راهبرد مطرح شده است. نقشه های مطلوبیت مناطق تهیه و بنابراین برنامه ریزی هایی براساس خواسته های مردمی که همانا توسعه امکانات رفاهی در منطقه می باشد در مناطق مطلوب که سطح بیشتری را به خود اختصاص می دهند، صورت گرفت.

اکوسیستم های جنگلی که با گذشت زمان به صورت فعلی درآمده اند نقش مؤثری در تعادل و حفظ برقراری موازنه طبیعت دارند و بهره گیری از این منابع باید با مطالعه دقیق شرایط و خصوصیات رویشگاه و تعیین توان اکولوژیک آن ها صورت پذیرد. از این اکوسیستم ها استفاده های مختلفی می شود و یکی از این استفاده ها گردشگری می باشد. گردشگری فرآیندی است که از دیرباز با شکل های مختلف خود به منظور تأمین نیازهای روانی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی انسان ها وجود داشته است. یکی از این شاخه-های رو به رشد این صنعت، گردشگری طبیعت می باشد که برای پایدار بودن آن می بایست ضوابط خاصی را در نظر گرفت. در همین راستا گزینش پهنه های مناسب گردشگری طبیعت از اهمیت خاصی برخوردار است. هدف از این مطالعه بررسی توان محیطی و پهنه بندی منطقه عباس آباد به منظور تعیین مناطق مناسب جهت توسعه گردشگری طبیعت با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی است. ارزیابی توان گردشگری طبیعت منطقه مورد مطالعه در سه مرحله صورت گرفت. در مرحله اول مهمترین گروه-معیار ها، معیارها و شاخص های مؤثر در ارزیابی توان گردشگری منطقه مورد مطالعه تعیین شدند و سپس با توجه به نظرات کارشناسان این گروه معیار ها، معیارها و شاخص ها با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی وزن دهی شدند. در مرحله دوم نقشه جغرافیایی مربوط به معیارها و شاخص های مؤثر در ارزیابی با استفاده از توانایی های GIS تهیه شد و در مرحله آخر هر کدام از این نقشه ها در محیط GIS با وزن-های متناظر خود که در مرحله اول این مطالعه به دست آمدند، تلفیق شدند و نقشه نهایی توان گردشگری طبیعت منطقه مورد مطالعه تهیه شد. نتایج این مطالعه نشان داد که به ترتیب 15/15 و 26/61 درصد از سطح منطقه دارای توان طبقات یک و دو برای تفرج است که نشان دهنده توان بسیار مناسب این مناطق برای توسعه گردشگری طبیعت است. همچنین نتایج نشان داد که 18/23 درصد از سطح منطقه دارای توان طبقه سه، 39/0 درصد دارای توان طبقه چهار یا توان ضعیف و 02/0 درصد دارای توان طبقه پنج یا توان بسیار ضعیف برای توسعه گردشگری طبیعت است.

قبل از هر استفاده ای از یک منبع، آگاهی از قابلیت و توان آن ضروریست تا سیاستگزاری و برنامه ریزی بر اساس توان منبع و به صورت پایدار انجام شود. پهنه بندی و ارزیابی توان زیست محیطی، فرآیندی برای تنظیم رابطه انسان با طبیعت و رفع تعارض بین کاربری های ممکن برای رسیدن به توسعه پایدار تلقی می گردد. در این تحقیق پهنه بندی و برنامه ریزی توسعه گردشگری جنگل (مطالعه موردی: منطقه اورامان) صورت پذیرفت. مرحله نخست با شناسایی منابع اکولوژیکی و اقتصادی - اجتماعی منجر به تهیه نقشه های منابع شد، سپس با تجزیه و تحلیل و جمع بندی داده ها طی رویکرد ارزیابی چند معیاره با استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی AHP و روش دلفی در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی GIS نقشه زون های مناسب برای توسعه گردشگری جنگل تهیه شد. با استفاده از نقشه مطلوبیت منطقه از نظر توسعه برنامه ریزی گردشگری جنگل به 5 طبقه تقسیم شد. طبقه اول که بیشترین اولویت را دارد 46/16% از منطقه را به خود اختصاص می دهد و به ترتیب طبقه دوم 58/24%، طبقه سوم 60/21%، طبقه چهارم 40/17%، طبقه پنجم 96/22% از منطقه را شامل می شوند. زون-های دارای مطلوبیت خیلی خوب و خوب توسعه گردشگری برای تفرج متمرکز و گسترده طرح ریزی گردید که 79/1% از منطقه به تفرج متمرکز طبقه2، 54/12% به تفرج گسترده طبقه1، 32/35% به تفرج گسترده طبقه2 و 02/53% به نامناسب اختصاص یافت. در مرحله نهایی با دخالت دادن شبکه جاده و ایجاد بافر 200 متری وضعیت جاده های موجود در منطقه مورد بررسی قرار گرفت به طوری که مشخص گردید که شبکه جاده فعلی موجود در منطقه دارای توان پوششی مناسب می باشد و در مناطقی که دارای قابلیت توسعه گردشگری می باشند وضعیت دسترسی مناسب است و می توان براساس طرح ریزی گردشگری جنگل شبکه جاده موجود در منطقه را بررسی کرد. به طوری که در این مطالعه طول کل جاده اصلی و فرعی موجود در منطقه 03/91 کیلومتر مشخص گردید، و از این مقدار در مناطق دارای تفرج متمرکز طبقه2، تفرج گسترده طبقه1 و تفرج گسترده طبقه2 به ترتیب 26/4، 09/23، 05/30 کیلومتر جاده اصلی و فرعی وجود دارد.

از قرن بیستم، افزایش آتش سوزی ها به دست انسان وضعیتی ایجاد کرد که آتش تبدیل به تهدیدی بزرگ برای جنگل ها شده است. هدف از انجام این پژوهش تجزیه و تحلیل توزیع مکانی آتش سوزی های جنگل سراوان و شناسایی مناطق مستعد به آتش سوزی می باشد. بر طبق آمار آتش سوزیهای اعلام شده، مناطق عمده آتش سوزی که دارای بیشترین وسعت و تکرار بودند شناسایی گردیدند. برداشت زمینی این مناطق باGPS انجام گرفت، سپس به محیط نرم افزار Arcviewانتقال و به پلی گون تبدیل شدند. ارزش دهی درون و برون لایه ای انجام شد، تلفیق نقشه ها جهت تهیه نقشه پیش بینی نقاط حساس صورت گرفت، سپس تاثیر خشکسالی بر آتش سوزی به وسیله شاخصPDSI بررسی شد. لایه پوشش گیاهی با ضریب تاثیر 426/0 بیشترین وزن را در نقشه پیش بینی نقاط حساس به آتش سوزی داشته و سپس لایه های عامل انسانی، فاصله از جاده، دما، شیب، فاصله از آبراهه، باران، جهت، و ارتفاع در اولویت های بعدی قرار گرفتند. با توجه به نتایج بدست آمده مشخص شد که رایج ترین نوع آتش سوزی در منطقه مورد مطالعه آتش سوزی های کم وسعت و سطحی هستند که در کل بستر جنگل گسترش یافته و گرمای شدید هوا در مرداد ماه و کم شدن رطوبت در عرصه های طبیعی بدلیل عدم بارندگی موجب شده که عرصه های جنگلی به کانون های پر خطری تبدیل شوند که کمترین سهل انگاری در آنها منجر به خسارات سنگین می شود. همچنین مهار آتش سوزیهای اتفاق افتاده در جنگلهای گیلان بستگی به قطع تداوم وزش باد دارد. برای ارزیابی مدل بدست آمده توسط فرآیند تحلیل سلسله مراتبی، نقشه پراکنش آتش سوزی و نقشه پهنه بندی با هم تلفیق شدند، و اعتبارسنجی مدل انجام شد نتایج حاصله نشان دهنده ی دقت بالای این روش بود.

جنگل ها فواید زیادی برای انسان ها دارند که هر یک از این فواید می تواند به عنوان وظیفه جنگل تعریف شود. برای دستیابی به این فواید و مدیریت آنها نیاز به طراحی شبکه جاده جنگلی است. امروزه طراحان جاده های جنگلی در مناطق با شیب زیاد، به منظور طراحی جاده با صرف هزینه کمتر و زمان کمتر از مدلهای رقومی ارتفاع در محیط GIS استفاده می نمایند./ در این مطالعه به ارزیابی جاه های موجود و همچنین طراحی جاده های جدید با استفاده از تلفیق روش AHP و سیستم GIS اقدام شد که علاوه بر استفاده از نظر افراد متخصص، از سیستم اطلاعات جغرافیایی که روشی تقریبا مناسب در ایران به شمار می رود، نیز استفاده شد. این مطالعه در محدوده سری 2 که قسمتی از جنگل های حوزه آبخیز ناو اسالم را شامل می شود قرار دارد. در این مطالعه با توجه به شرایط طبیعی جنگل های شمال ایران هشت عامل شیب، جهت، ارتفاع، تیپ رویشگاه، موجودی سرپا، هیدروگرافی، زمین شناسی و خاک شناسی برای تهیه نقشه توان جاده سازی مورد استفاده قرار گرفت. پس از تعیین عوامل تاثیر گذار، نقشه مربوط به هر یک از عوامل، ارزش گذاری شد و سپس این نقشه ها در نرم افزار ArdGIS9.2 با هم تلفیق شدند و نقشه پایداری منطقه به دست آمد. در مرحله بعد بر روی نقشه پایداری منطقه سه شبکه جاده جدید با استفاده از روش گام پرگار طراحی شد. سپس ارزیابی فنی و زیست محیطی جاده موجود و جاده های طراحی شده انجام گرفت. در نهایت نتایج نشان داد که جاده های طراحجی شده نسبت به شبکه جاده موجود به لحاظ تراکم در هکتار، سطح پوشش و نحوه پراکنش، مناسبتر هستند. همچنین در بین جاده های طراحی شده نیز، جاده شماره 2 عملکرد بهتری نسبت به سایر جاده های طراحی شده دارد.